Η κοινωνία της εξάρτησης

Η προσπάθεια των νέων, να βιώσουν βαθύτερες ψυχικές διεργασίες με τη χρήση ψυχοδηλωτικών ουσιών, έφτασε στο όριό της είτε μέσα από την εξάρτηση, είτε μέσα από την καταναλωτική ενσωμάτωση. Ο σπόρος όμως που έψαχνε τα όρια του ανθρώπινου υποσυνείδητου ήταν ισχυρός και μετουσιώθηκε στην ψηφιακή κουλτούρα του προσωπικού υπολογιστή, ως δικαίωση της – εντέλει ατομικιστικής και ναρκισσιστικής – χίππικης αντικουλτούρας με τη λογική μάλιστα ότι «το όριο είναι ότι δεν υπάρχει όριο».

Οι γκουρού της βιομηχανίας λογισμικού, είχαν ήδη βαδίσει αυτόν τον δρόμο, προτού γίνουν γιάππυς και πριν ο Λήρυ ασχοληθεί με την παραγωγή υπολογιστών αναγγέλλοντας ότι «το PC είναι το LSD της δεκαετίας του ’90», δημιουργώντας λιγότερο θόρυβο από τότε που συνελήφθη επειδή κάπνισε μαριχουάνα δημόσια, σε συνέντευξη τύπου. Ο Τζομπς μελέτησε τον βουδισμό στην Ινδία, ενώ ο Γκέητς είχε ψυχεδελικές συνήθειες στο Χάρβαρντ. Η μεταφυσική μπερδεύτηκε "περιέργως" με την τεχνολογία, διευκολύνοντας τη βιοψηφιακή συγχώνευση και τη δημιουργία ενός νέου (ψευδο)συνειδησιακού κινήματος.

Και κάπου εδώ, αρχίζει μια επικίνδυνη σύζευξη.

Από την ιστορία της ψυχεδελικής κουλτούρας και της ψηφιακής συνεξέλιξης, οι μεταλλάξεις είναι πολλές και το τοπίο γίνεται ζοφερό όταν εν καιρώ κορωνοϊού, η προϊούσα παθολογία των κάθε είδους εξαρτήσεων παίρνει άλλη μορφή. Κοντά στην εξαθλίωση των τοξικομανών, αυξάνεται και εξαπλώνεται η «ψηφιακή εξάρτηση».

Η αλλαγή της προ κορωνοϊού ρουτίνας, έχει κύριο ψυχοσυναιθηματικό χαρακτηριστικό την ιδρυματοποίηση, ενισχυτικό παράγοντα της εξάρτησης.
Η «τηλεκοινωνία» που εξαπλώνει ο ιός, επιδεινώνει στο πολλαπλάσιο αυτό που οι μελέτες λένε τα τελευταία χρόνια: Τα παιδιά είναι αποξενωμένα, μεγαλώνουν πιο ανώριμα, κολλημένα σε μια οθόνη και τώρα με την… πανδημική τηλεκπαίδευση, έχουν ισχυρή δικαιολογία και άλλοθι.

Το έδαφος είναι πρόσφορο και ιδανικό ώστε να αναπτυχθούν εξαρτήσεις, οι οποίες θα φανούν μετά την πανδημία, ο εγκλεισμός επιφυλάσσει ένα μέλλον με παιδιά καθηλωμένα στις ηλεκτρονικές συσκευέ, οι στάνταρ ημερήσιες ώρες ενασχόλησης των παιδιών με ηλεκτρονικές συσκευές, ξεπερνούν τις δέκα. Φτάνουμε στην ώρα της ψυχαγωγίας και συνειδητοποιούμε ότι οι περισσότερες εναλλακτικές λύσεις είναι απαγορευμένες.Τα αποτελέσματα θα φανούν όταν κληθούν να αφήσουν τις οθόνες τους. Ένα σημαντικό ποσοστό θα δυσκολευτεί να τις αφήσει και να βγει έξω.

Οι μόνες εμπειρίες που έχουν αυτή τη στιγμή είναι τυποποιημένες, βιωμένες μέσα από μια οθόνη, όμως αυτές δεν είναι ικανές να τους δώσουν ό,τι έχουν ανάγκη για να αναπτυχθούν. Τα παιδιά χρειάζονται φυσική αλληλεπίδραση.Ο πιο προφανής τομέας που “υποφέρει” από αυτή την κατάσταση είναι η αδρή κινητικότητα. Τα παιδιά χρειάζονται την κίνηση κι αυτή την περίοδο το σώμα τους “σκουριάζει”».

Η μεσοπρόθεσμη επίπτωση στα νιάτα του τόπου μας, είναι η αλλαγή στο χρόνο που χρειάζονται να προσηλωθούν σε κάτι, δυσκολίες στην συγκέντρωση και την αντιληπτική ικανότητα. Η γρήγορη εναλλαγή πληροφορίας, η ευκολία της τεχνικής, δημιουργεί πρόβλημα στη διαχείριση των συναισθημάτων, την υπομονή και επένδυση στις ανθρώπινες σχέσεις και ιδιαίτερα τις ερωτικές, στην εφηβεία.

Αλλά και στον τομέα της παιδείας, η ψηφιακή ανάγνωση, σε σχέση με το διάβασμα του βιβλίου και τη γραφή, έχει μελετηθεί ότι ατροφεί τη συναισθηματική νοημοσύνη και την ενσυναίσθηση. Γόνιμο έδαφος για τη γενίκευση μιας «κανονικοποίησης» της ψηφιακής εξάρτησης, η οποία δύσκολα θα συνειδητοποιείται, καθώς θα έρχεται μαζί με την τεχνικοποίηση της ζωής.

Ευτυχώς, όσο υπάρχει ο άνθρωπος όπως τον ξέρουμε, ας αισιοδοξούμε ότι θα υπάρχει απεξάρτηση από το δυστοπικό μέλλον που περιέγραψα, κάνοντας την τεχνολογία, τον ψηφιακό κόσμο, αυτό που πρέπει να είναι: ένα απλό εργαλείο.

Επειδή, υπάρχει το ασυνείδητο (που καμία βιοτεχνολογία δεν μπορεί να «διαβάσει») και η ανθρώπινη βούληση. Στοιχεία που έθεταν ανέκαθεν τόσο λειτουργικά ταμπού ως ανθρωπολογικά όρια, όσο και την αρχαιοελληνική Ύβρη.