Ο Δημήτρης Μπερτσιμάς, πολυβραβευμένος καθηγητής Επιχειρησιακής Έρευνας και αναπληρωτής κοσμήτορας στο ΜΙΤ βρέθηκε τις περασμένες ημέρες στην Αθήνα για να δώσει διαλέξεις για την τεχνητή νοημοσύνη σε φοιτητές και απόφοιτους σχολών όλων των πεδίων. Το μήνυμα που ήθελε να στείλει μέσα από τα μαθήματα αυτά ήταν ότι «η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια οικουμενική γλώσσα» που αφορά όλους τους τομείς της ζωής μας.

«Στο μέλλον η εκπαίδευση στα πανεπιστήμια για την τεχνητή νοημοσύνη θα είναι πολύ πιο οριζόντια και πολύ πιο οικουμενική. Μπορεί να απευθύνεται σε γιατρούς, δικηγόρους, μηχανικούς, καλλιτέχνες, κοινωνικούς επιστήμονες και πολλούς άλλους. Η εντύπωσή μου είναι ότι ουσιαστικά η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια οικουμενική γλώσσα και μπορεί να φέρει την επανάσταση στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση», εξηγεί ο κ. Μπερτσιμάς μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ στο περιθώριο των μαθημάτων αυτών.

Στις διαλέξεις του, που φιλοξενήθηκαν στον «Δημόκριτο», εξήγησε ξανά και ξανά έννοιες γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη για να γίνουν κατανοητές ακόμα και από ανθρώπους που δεν έχουν επαφή με το αντικείμενο. «Πιστεύω ότι οι νέοι άνθρωποι είναι το μέλλον. Εάν τους εκπαιδεύσεις σωστά, τους εμπνεύσεις κατάλληλα και τους δώσεις τις ευκαιρίες θα βρουν τον δρόμο τους. Σε αυτό εστίασα σε όλη μου τη ζωή, στα 40 χρόνια που βρίσκομαι στην εκπαίδευση. Στο πανεπιστήμιο εστιάζω στους μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς φοιτητές που προσπαθούν να παράξουν καινούρια γνώση. Εδώ εστιάζω στους νέους ανθρώπους για να τους εμπνεύσω γιατί πιστεύω ότι η χώρα μπορεί να αλλάξει, όχι από τους πολιτικούς, αλλά από τους νέους ανθρώπους», λέει.

Όπως λέει χαρακτηριστικά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «έχω διαλέξει να κάνω πράγματα που πιστεύω ότι θα βοηθήσουν τον κόσμο», όπως η Ιατρική, η επίτευξη καλύτερης ασφάλισης ζωής και υγείας για τους ανθρώπους, ακόμα και η αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης για την αύξηση του αριθμού των ανθρώπων στον κόσμο που λαμβάνουν τροφή, σε συνεργασία με το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Σίτισης (World Food Programme) των Ηνωμένων Εθνών.

«Πάντα με ενδιέφερε η Ιατρική, αλλά αυτό έγινε πιο έντονο μετά το συμβάν αυτό. Δεν μπόρεσα να βοηθήσω τους γονείς μου, αλλά ελπίζω ότι αυτά που κάνω μπορούν να βοηθήσουν άλλους ανθρώπους», επισημαίνει.

Καθώς παρουσίαζε στο πολυπληθές κοινό που παρακολούθησε τις διαλέξεις του στην Αθήνα ένα παράδειγμα αξιοποίησης της τεχνητής νοημοσύνης στη μακροχρόνια καρδιαγγειακή μελέτη που διεξάγεται στις ΗΠΑ «Framingham Heart Study», ο κ. Μπερτσιμάς τόνισε: «Είμαι ενθουσιασμένος για την τεχνητή νοημοσύνη. Σας παρουσιάζω ένα παράδειγμα, με το οποίο προβλέφθηκε το 60% των θανάτων τα τελευταία 50 χρόνια. Και αυτό είναι πιο σημαντικό από τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσει το ChatGPT».

Όπως περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, το κορυφαίο πανεπιστήμιο στο οποίο διδάσκει έχει ιδρύσει ένα νέο κολέγιο, το Schwarzman College of Computing, μέσα από το οποίο ο στόχος είναι να προσφέρεται οριζόντια εκπαίδευση στην Πληροφορική σε όλα τα πεδία σπουδών του συγκεκριμένου Πανεπιστημίου. «Σε ήδη υπάρχουσες δομές, όπως το ΜΙΤ, είναι δύσκολο να το κάνεις αυτό, είναι δύσκολο να αλλάξεις έναν οργανισμό, παίρνει χρόνο. Και αυτό φαντάζομαι ότι θα είναι δύσκολο να γίνει και στην Ελλάδα. Όμως, πρέπει να φτιάξεις αυτό το οικοδόμημα που πιστεύω ότι θα είναι η εικόνα της ανώτατης εκπαίδευσης στον κόσμο τα επόμενα πέντε χρόνια», παρατηρεί ο κ. Μπερτσιμάς.

Η πρότασή του άλλωστε για την ελληνική οικονομία είναι να εμπνευστεί από το παράδειγμα του Ισραήλ, που πέτυχε το οικονομικό θαύμα με τη βοήθεια της καινοτομίας. «Το Ισραήλ είναι πολύ καλή περίπτωση για να δούμε τι έχει καταφέρει. Δεν είναι μόνο η τεχνητή νοημοσύνη, αλλά η τεχνητή νοημοσύνη είναι ευκολότερο να αξιοποιηθεί. Δεν χρειάζονται φοβερά χρήματα, δεν χρειάζονται εργαστήρια, όπως στη Βιολογία. Εκεί θα έπρεπε να εστιαστούμε κατά τη γνώμη μου», τονίζει.

Καθώς ο ίδιος αγαπά να δουλεύει και να διδάσκει σε νέους ανθρώπους, συμπληρώνει ότι για την παραπάνω πρόταση το ζητούμενο είναι «να φτιάξεις μια κουλτούρα και γνώση και να εμπνεύσεις τους νεαρούς ανθρώπους ότι είναι εφικτό να το κάνουν. Δεν θα το κάνουν όλοι, αλλά αν εκπαιδεύσεις 10.000, οι 1.000 εμπνευστούν από την τεχνητή νοημοσύνη και οι 100 δημιουργήσουν καινοτόμες εταιρείες, είναι πιθανό να έχεις 100 εταιρείες στην Ελλάδα, κάτι που μπορεί να είναι μηχανή πλούτου για τη χώρα».

ΠΗΓΗ

Μία νέα πρωτότυπη συσκευή αφαλάτωσης επιτρέπει την παραγωγή πόσιμου νερού στα πιο απομακρυσμένα μέρη της Γης. To πρωτότυπο κατασκευάστηκε από ερευνητές του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ) και οι λεπτομέρειες της λειτουργίας της δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στην επιστημονική επιθεώρηση Environmental Science and Technology.

Η πρωτοτυπία της εν λόγω συσκευής έγκειται στο γεγονός ότι δεν χρησιμοποιεί φίλτρα για την κατακράτηση των αλάτων, αλλά απομακρύνει με ενεργό τρόπο τόσο τα άλατα όσο και τα σωματίδια τα οποία υπάρχουν στο θαλασσινό νερό. Η καινοτομία αυτή είναι πολύ σημαντική, αφού παρακάμπτει την ανάγκη ύπαρξης ειδικών φίλτρων, τα οποία απαιτούν συνεχή συντήρηση. Οι επιστήμονες επιστράτευσαν μία τεχνολογία η οποία ονομάζεται πόλωση συγκέντρωσης ιόντων (ion concentration polarization), την οποία είχαν αναπτύξει οι ίδιοι σε προηγούμενες ερευνητικές εργασίες.

Αρχικά, δύο μεμβράνες τοποθετούνται εκατέρωθεν της στήλης του νερού η οποία έχει συλλεχθεί στο εσωτερικό της συσκευής. Έπειτα, εφαρμόζεται ηλεκτρικό πεδίο το οποίο πολώνει τις μεμβράνες αυτές. Τα σωματίδια τα οποία είναι αρνητικά φορτισμένα κατευθύνονται προς τη θετικά πολωμένη μεμβράνη, ενώ τα θετικά φορτισμένα σωματίδια κατευθύνονται προς την αρνητικά πολωμένη μεμβράνη. Tα φορτισμένα σωματίδια απομακρύνονται από το θαλασσινό νερό και διοχετεύονται σε ένα άλλο μέρος της συσκευής, απ’ όπου και αποβάλλονται. Με τη διαδικασία αυτή, οι επιστήμονες καταφέρνουν να απομακρύνουν όχι μόνο το χλωριούχο νάτριο, δηλαδή το αλάτι, αλλά και μικροοργανισμούς όπως βακτήρια και ιούς.

Αφού κατέληξαν στην τελική μορφή του συστήματος, οι επιστήμονες δοκίμασαν τη συσκευή στην παραλία Carson στη Βοστώνη. Χρειάστηκε τριάντα λεπτά για να απορροφηθεί θαλασσινό νερό, να υποστεί επεξεργασία από τη συσκευή και να προκύψει μία κούπα καθαρού πόσιμου νερού. «Αυτό είναι το αποκορύφωμα ενός δεκαετούς ταξιδιού», ανέφερε σε σχετικές δηλώσεις του ο επικεφαλής της δημοσίευσης δρ. Τζόνγιουν Χαν, συμπληρώνοντας: «Δουλέψαμε για χρόνια πάνω στη φυσική πίσω από τις επιμέρους διαδικασίες αφαλάτωσης, αλλά το να βάλουμε όλες αυτές τις εξελίξεις σε ένα κουτί, να κατασκευάσουμε ένα σύστημα και να το δοκιμάσουμε στον ωκεανό, ήταν μια πραγματικά σημαντική και ικανοποιητική εμπειρία».

Η συσκευή αυτή θα μπορούσε δυνητικά να χρησιμοποιηθεί σε περιοχές όπου υπάρχουν έντονα προβλήματα με την παροχή καθαρού πόσιμου νερού. Είναι ενδεικτικό ότι οι επιστήμονες κατέστησαν τη χρήση της συσκευής τόσο εύκολη ώστε οποιοσδήποτε να μπορεί να τη χειριστεί. Επιπλέον, δημιούργησαν μία εφαρμογή για τα «έξυπνα» τηλέφωνα, από την οποία μπορεί κανείς να ελέγξει τη λειτουργία της συσκευής αλλά και να παρακολουθήσει την απόδοσή της.

Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι και σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν –τουλάχιστον ακόμη- κάποιοι περιορισμοί: όταν η συσκευή χρησιμοποιείται σε νερά με μεγάλη θολότητα ενδέχεται να επέρχεται γρήγορα το φαινόμενο της καθαλάτωσης, δηλαδή της εναπόθεσης αλάτων στα διάφορα μέρη της συσκευής, ενώ τα υλικά τα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί είναι ακριβά, κάτι το οποίο αυξάνει σημαντικά το κόστος κατασκευής. Για τον λόγο αυτό οι επιστήμονες ευελπιστούν ότι στο μέλλον θα δημιουργηθεί μία συσκευή η οποία θα χρησιμοποιεί την ίδια τεχνολογία αλλά θα αποτελείται από λιγότερο ακριβά υλικά.

Η ανοσοθεραπεία είναι μια πολλά υποσχόμενη θεραπεία που στοχεύει στο ανοσοποιητικό σύστημα του ίδιου του ασθενούς, διεγείροντας και απελευθερώνοντας τα ειδικά κύτταρα του οργανισμού, τα Τ-λεμφοκύτταρα που επιτίθενται και καταστρέφουν τους καρκινικούς όγκους. Ωστόσο, δεν έχει ακόμη εφαρμογή σε όλους τους τύπους του καρκίνου.

Ερευνητές στο ΜΙΤ ανακάλυψαν τώρα έναν νέο τρόπο για την επανεκκίνηση του ανοσοποιητικού συστήματος ώστε να μπορέσει να επιτεθεί στους όγκους. Έτσι, ελπίζουν ότι η ανοσοθεραπεία θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περισσότερους τύπους καρκίνου.

Η νέα τους προσέγγιση περιλαμβάνει την αφαίρεση των καρκινικών κυττάρων από το σώμα, τη θεραπεία τους με χημειοθεραπευτικά φάρμακα και στη συνέχεια την επανατοποθέτησή τους στον όγκο. Όταν χορηγούνται μαζί με φάρμακα που ενεργοποιούν τα Τ-κύτταρα, αυτά τα τραυματισμένα καρκινικά κύτταρα φαίνεται να λειτουργούν ως “σήμα κινδύνου” που ωθεί τα Τ-κύτταρα σε δράση.

Μια κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιούνται σήμερα για την ανοσοθεραπεία είναι και οι αναστολείς των σημείων ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος. Πρόκειται για μονοκλωνικά αντισώματα που αποκλείουν τους αναστολείς της ενεργοποίησης και λειτουργίας των Τ κυττάρων. Αυτά τα φάρμακα χρησιμοποιούνται σε περισσότερα από 14 διαφορετικά είδη καρκίνου και σύμφωνα με τους επίστήμονες, οι επιδράσεις τους μπορεί να διαρκέσουν ακόμα και για πάνω από 5 χρόνια.

Αρκετές κλινικές δοκιμές που συνδυάζουν χημειοθεραπεία και ανοσοθεραπευτικά φάρμακα βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλά λίγα είναι μέχρι στιγμής γνωστά για τον καλύτερο τρόπο συνδυασμού αυτών των δύο τύπων θεραπείας.

Η ομάδα του ΜΙΤ δοκίμασε διάφορα χημειοθεραπευτικά φάρμακα, σε διαφορετικές δόσεις. Είκοσι τέσσερις ώρες μετά τη θεραπεία, οι ερευνητές πρόσθεσαν δενδριτικά κύτταρα σε κάθε τρυβλίο Petri, ενώ 24 ώρες αργότερα πρόσθεσαν τα Τ-κύτταρα. Στη συνέχεια, μέτρησαν πόσο καλά τα Τ κύτταρα ήταν σε θέση να σκοτώσουν τα καρκινικά κύτταρα. Προς έκπληξή τους, διαπίστωσαν ότι τα περισσότερα από τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα δεν βοήθησαν ιδιαίτερα. Και αυτά που βοήθησαν, λειτούργησαν καλύτερα σε χαμηλές δόσεις που δεν σκότωναν πολλά κύτταρα. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το ανοσοποιητικό σύστημα το διέγειραν τα κύτταρα που είχαν τραυματιστεί από τη χημειοθεραπεία.

Τα φάρμακα που φαίνεται να λειτουργούν καλύτερα με αυτή την προσέγγιση, είναι αυτά που προκαλούν βλάβη στο DNA. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όταν εμφανίζεται βλάβη στο DNA στα καρκινικά κύτταρα, ενεργοποιούνται κυτταρικά μονοπάτια που στέλνουν σήματα κινδύνου. Αυτά τα σήματα προκαλούν τα Τ κύτταρα να αναλάβουν δράση και να καταστρέψουν όχι μόνο τα τραυματισμένα κύτταρα αλλά και τυχόν καρκινικά που βρίσκονται κοντά.

Σε μελέτες σε ποντίκια με μελάνωμα και όγκους του μαστού, οι ερευνητές έδειξαν ότι η θεραπεία αυτή εξάλειψε πλήρως τους όγκους στο 40% των τρωκτικών. Επιπλέον, όταν οι ερευνητές χορήγησαν με ένεση καρκινικά κύτταρα στα ίδια ποντίκια αρκετούς μήνες αργότερα, τα Τ κύτταρα τους τα αναγνώρισαν και τα κατέστρεψαν πριν μπορέσουν να σχηματίσουν νέους όγκους.

Οι ερευνητές δοκίμασαν επίσης να χορηγήσουν φάρμακα που βλάπτουν το DNA απευθείας στους όγκους, αντί να θεραπεύσουν τα κύτταρα εκτός του σώματος, αλλά διαπίστωσαν ότι αυτό δεν ήταν αποτελεσματικό επειδή τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα έβλαψαν επίσης τα Τ κύτταρα και άλλα ανοσοποιητικά κύτταρα κοντά στον όγκο. Επίσης, η έγχυση των τραυματισμένων κυττάρων χωρίς αναστολείς του αποκλεισμού των σημείων ελέγχου, είχε ελάχιστα αποτελέσματα.

ertnews.gr