Πλησιάζει η "ώρα" της Τουρκίας – Ιστορία,Αλαζονεία και Νέμεσις

Χαμάς και Αδελφοί Μουσουλμάνοι

Οι πρόσφατες εξελίξεις καταδεικνύουν πώς η Τουρκία υπό τον Ερντογάν, καθοδηγούμενη από το πνεύμα του νεοοθωμανισμού, επιδιώκει την επάνοδο της στο ρόλο του περιφερειακού ηγεμόνα. Η διεκδίκηση της οικονομικής κυριαρχίας, εν μέσω του ελέγχου των θαλασσών (όπως αποτυπώνεται από το δόγμα της "Γαλάζιας Πατρίδας") αποτελεί την αιχμή του δόρατος της τουρκικής "επαναφοράς".

Πόσο δε μάλλον εάν ληφθούν υπ’ όψη οι δυνητικοί ενεργειακοί πόροι της περιοχής. Επιπλέον, πέραν της απόπειρας ελέγχου της Λιβύης (απολύτως συνδεδεμένης με τη "Γαλάζια Πατρίδα"), η Τουρκία διαθέτει κρίσιμα ερείσματα στο εσωτερικό άλλων ισχυρών κρατών της περιοχής. Αναφέρομαι βεβαίως στο Ισραήλ και την Αίγυπτο. Ο Ερντογάν, από τη μία υποστηρίζει ενεργά παλαιστινιακές οργανώσεις με χαρακτηριστικότερη τη Χαμάς και από την άλλη αποτελεί τον πάτρωνα των Αδελφών Μουσουλμάνων. Οι Παλαιστίνιοι της Χαμάς και οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι αντιπροσωπεύουν, αντίστοιχα, τις πρωταρχικές απειλές για την εσωτερική ασφάλεια και τη συνοχή των εν λόγω κρατών.

Αναμφίβολα, η πλήρης τουρκική κυριαρχία στην λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου οδηγεί το Ισραήλ σε σταδιακή εξάρτηση της ασφάλειας του από την Τουρκία. Η δε Αίγυπτος θα βρεθεί αντιμέτωπη ακόμα και με τον κίνδυνο καθεστωτικής αλλαγής. Τα παραπάνω δεδομένα είναι γνωστά τοις πάσι. Άλλωστε οι μνήμες από την προεδρία Μόρσι και την απειλή αναθεώρησης της συνθήκης ειρήνης Ισραήλ-Αιγύπτου είναι ακόμα νωπές.

Στρατηγική "ομηρεία" από την Τουρκία

Όσον αφορά τη Ρωσία, το Κρεμλίνο βρίσκεται εναγκαλισμένο σε μια σχέση "στρατηγικής ομηρείας" με το καθεστώς Ερντογάν στη Συρία. Παρόλα αυτά, δεν βλέπει με καλό μάτι την καθιέρωση μια τουρκικής περιφερειακής ηγεμονίας. Συν τοις άλλοις, μία τέτοια εξέλιξη θα έθετε υπό αμφισβήτηση, όχι μόνο τον αναβαθμισμένο περιφερειακό-ρυθμιστικό ρόλο της Μόσχας, αλλά και τη δεσπόζουσα θέση της, αναφορικά με τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης.

Σχετικά με τα δυτικά συμφέροντα, η τουρκική κυριαρχία στην περιοχή δίνει τα κλειδιά της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας στην Άγκυρα με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους ευρωπαϊκούς και αμερικανικούς σχεδιασμούς. Ακόμη, φαίνεται πως τα όποια οικονομικά συμφέροντα δεν αρκούν για να "δαμάσουν" τις τουρκικές ορέξεις. Ιδού, λοιπόν, το εύλογο ερώτημα: Γιατί τόση ανοχή στη Τουρκία και τις ηγεμονικές της επιδιώξεις;

Η σύντομη απάντηση αποτυπώνεται ως εξής: Κυριαρχεί ο σκεπτικισμός απέναντι στην επιλογή της σύγκρουσης με σκοπό τον συνετισμό της Τουρκίας. Η κύρια αιτία εντοπίζεται στη μεταβατική παγκόσμια συγκυρία, η οποία οδηγεί τις διεθνείς και περιφερειακές δυνάμεις σε αμυντικού χαρακτήρα εσωστρέφεια και απροθυμία. Το παραπάνω είναι εμφανές στα παραδείγματα του Ισραήλ και της Αιγύπτου.

Ενώ τα συμφέροντα και των δύο χωρών πλήττονται στρατηγικά και μακροπρόθεσμα, ο φόβος (για αναταραχές στο εσωτερικό στην Αίγυπτο) τους καθιστά διστακτικούς απέναντι στο ενδεχόμενο μίας ανοιχτής αντιπαράθεσης με την Άγκυρα, τουλάχιστον προς το παρόν. Επίσης, είναι ακόμα διάχυτη η αντίληψη της ταύτισης του τουρκικού αναθεωρητισμού με τον πληθωρικό νέο-σουλτάνο Ερντογάν.

Η ιστορία προειδοποιεί

Ως εκ τούτου, άπαντες διστάζουν να διαρρήξουν πλήρως τις σχέσεις τους με την Τουρκία, ευελπιστώντας στην εξομάλυνσή τους στη μετά-Ερντογάν εποχή. Στα παραπάνω, ας προσθέσουμε την ελληνική στρατηγική ανεπάρκεια. Επειδή πρόκειται για το κράτος που πλήττεται αμεσότερα από τον τουρκικό επεκτατισμό, το ελληνικό κατεστημένο όφειλε να κατανοεί και να διακηρύττει ότι η συμπεριφορά της Άγκυρας δεν εξαρτάται από πρόσωπα, αλλά είναι συστημική με προεκτάσεις ιστορικές, γεωπολιτικές ακόμα και πολιτισμικές.

Αντί γι' αυτό, προσπαθεί να κατευνάσει το "θηρίο", επαιτώντας ταυτόχρονα για βοήθεια! Μοιραία, δίνεται στον Τούρκο ηγέτη η εντύπωση πως τα όποια τετελεσμένα δημιουργήσει θα γίνουν ανεκτά. Η παραπάνω αντίληψη θυμίζει έντονα έναν άλλον αναθεωρητή ηγέτη, ο οποίος εκμεταλλευόμενος τις φαινομενικά ευνοϊκές συγκυρίες, εκβίασε καταστάσεις και δημιούργησε τετελεσμένα. Όλοι γνωρίζουν πως κατέληξε αυτή η ιστορία.

Θα τολμήσω να κάνω έναν παραλληλισμό με γεγονότα που έλαβαν χώρα πριν από περίπου έναν αιώνα. Το 1922 η Ελλάδα ξεπέρασε τα όρια της ισχύος της, υφιστάμενη εν τέλει μια οδυνηρή ήττα. Αυτή η ήττα σημάδεψε ανεξίτηλα τον Ελληνισμό. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε, ότι οι συνέπειες της ακόμα μας στοιχειώνουν. Όπως η επανάσταση του 1821 και η απαρχή της αποσύνθεσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στοιχειώνουν ακόμα την Τουρκία.

Η επερχόμενη νέμεσις

Κλείνοντας να επισημάνω πως η ιστορία είναι αμείλικτη. Όσοι διαπράττουν "ύβρη", περιφρονώντας τα διδάγματα της, υφίστανται αναπόφευκτα τη "Νέμεση". Σήμερα, 200 χρόνια από την ελληνική επανάσταση και 100 από την γέννηση της σύγχρονης Τουρκίας, η περιφέρεια της Ανατολικής Μεσογείου βιώνει μία ακόμα επανάληψη των ιστορικών μοτίβων.

Εκτός κι αν πιστέψουμε ότι οι ΗΠΑ θα αποδεχτούν όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την πλήρη περιφρόνηση προς τα συμφέροντά τους. Ότι η ΕΕ θα επιβιώσει ύστερα από μια αναπάντητη στρατιωτική δράση εναντίον ενός κράτους-μέλους, αποδεχόμενη ταυτόχρονα την ενεργειακή της ομηρεία. Και τέλος ότι η Ρωσία θα παραδώσει την περιφερειακή κυριαρχία στην Τουρκία, ύστερα από την πολυπόθητη έξοδο της στις θερμές θάλασσες. Το παρελθόν διδάσκει, μεταξύ άλλων, πως η ανοχή ποτέ δεν διαρκεί επ’ αόριστον.

ΠΗΓΗ