Απευθείας από την Ακαδημία Αθηνών η Ημερίδα που διοργανώνουν η Ακαδημία και το Υπουργείο Εσωτερικών (Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας) για τον Απόδημο Ελληνισμό έως τις 17:45.

Τα livestream της μετάδοσης:

Aνατολική Αίθουσα | ΔΙΑΥΛΟΣ (grnet.gr)

Ημερίδα: “ΑΠΟΔΗΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ – Η ΙΣΤΟΡΙΑ, ΤΟ ΕΡΓΟ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ” | Ακαδημία Αθηνών (academyofathens.gr)

https://www.youtube.com/channel/UCnSjqyeisoVdFTU91nxaElA

Σκοπός της Hμερίδας είναι «Σύνδεση με την Ελλάδα: Πώς ο απόδημος Ελληνισμός βλέπει την Ελλάδα και πώς τον βλέπει η Ελλάδα».

Δείτε όλο το Πρόγραμμα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ

09:00-10:30 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ/ ΣΚΟΠΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ/ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΟΜΙΛΙΑ

Προεδρείο: Χρήστος Ζερεφός, Δημήτρης Νανόπουλος

09:00-09:10 Λουκάς Γ. Χριστοφόρου, Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών

09:10-09:20 Ανδρέας Κατσανιώτης, Υφυπουργός αρμόδιος για τον Απόδημο Ελληνισμό, Υπουργείο Εξωτερικών

09:20-09:30 Σταμάτιος Μ. Κριμιζής, Ακαδημαϊκός, Ακαδημία Αθηνών

Σκοπός Hμερίδας
09:30-10:15 Ιωάννης Χασιώτης, Oμότιμος καθηγητής, ΑΠΘ

Ο Απόδημος Ελληνισμός: Το αενάως ανοιχτό κεφάλαιο της εθνικής μας ιστορίας
10:15-10:30 Συζήτηση

10:30-11:00 Διάλειμμα

11:00-12:30 ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΚΑΛΕΣ ΤΕΧΝΕΣ

Προεδρείο: Χρύσα Μαλτέζου, Θεόδωρος Παπαγγελής

11:00-11:30 Ντίνος Σιώτης, Ποιητής, Εκδότης Περιοδικού «(δέ)κατα»

Ελληνική Ποίηση στην Βόρειο Αμερική του 20ού αιώνα
11:30-12:00 Μαρία Μακράκη, Camerata Europaea, Berlin (conductor, artistic director)

Τέχνες στη Διασπορά
12:00-12:30 Αλέξανδρος Κιτροέφ, Haverford College

Η Ιστοριογραφία της Νεώτερης και Σύγχρονης Ελλάδας στη Διασπορά
12:30- 13:30 Γεύμα

13:30-15:00 ΘΕΤΙKEΣ ΕΠΙΣΤΉΜΕΣ

Προεδρείο: Γεώργιος Κόλλιας, Αντώνιος Κουνάδης

13:30-14:00 Στυλιανός Αντωναράκης, Université de Genève, Αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών

Η συμβολή των Ελλήνων της διασποράς στην βιοϊατρική έρευνα
14:00-14:30 Ιωάννης Ηλιόπουλος, Ecole Normale Supérieure

Διεθνής Παρουσία στις Φυσικομαθηματικές Επιστήμες
14:30-15:00 Ιωάννης Κεβρεκίδης, Johns Hopkins University

Διεθνής Παρουσία στις Επιστήμες Μηχανικής
15:00-15:30 Διάλειμμα

15:30-17:45 ΗΘΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

Προεδρείο: Άννα Μπενάκη-Ψαρούδα, Βασίλειος Ράπανος, Λουκάς Παπαδήμος

15:30-16:00 Ιωάννης Ιωαννίδης, Καθηγητής Οικονομικών, Tufts University, Αντεπιστέλλον Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στον κλάδο «Οικονομικές Επιστήμες»

Η Ομογένεια στις Οικονομικές Επιστήμες: Ευρώπη, ΗΠΑ και ο Ρόλος της στην Ελλάδα
16:00-16:30 Βαν Κουφουδάκης, American Hellenic Institute, Oμότιμος Καθηγήτης Indiana University-Purdue University, Intercollege Nicosia, Κύπρος

Παρουσία της Ομογένειας στις Πολιτικές Επιστήμες/Διοίκηση/Επιχειρήσεις
16:30-17:00 Βασίλειος Σκουρής, π. Πρόεδρος του Δικαστηρίου της Ε.Ε., Ομότιμος Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου ΑΠΘ, Αντεπιστέλλον μέλος Ακαδημίας Αθηνών

Παρουσία της Ομογένειας στη νομική επιστήμη και στα νομικά επαγγέλματα
17:00-17:45 Λουκάς Χριστοφόρου, Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών

Ιωάννης Χρυσουλάκης, Γενικός Γραμματέας Αποδήμου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας, Υπουργείο Εξωτερικών

ΠΗΓΗ

Η Ελληνική Επανάσταση ήταν η αφετηρία της εθνικής παλιγγενεσίας. Υπήρξε ένα από τα κομβικά σημεία της ευρωπαϊκής ιστορίας του 19ου αιώνα, καθώς ήταν η αφετηρία για τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Η Επανάσταση ξεκίνησε ουσιαστικά τον Φλεβάρη του 1821 στις παραδουνάβιες ηγεμονίες από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και ενδυναμώθηκε στην Πελοπόννησο τον επόμενο μήνα με την απελευθέρωση της Καλαμάτας στις 23 Μαρτίου και την Προκήρυξη των επαναστατημένων Ελλήνων προς την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, ότι ξεσηκώθηκαν για την ελευθερία τους. Και παρά την αποτυχία του Υψηλάντη στη Μολδοβλαχία, η σπίθα της επανάστασης άναψε για τα καλά στην Πελοπόννησο και επεκτάθηκε σ’ όλο τον ελλαδικό χώρο.

Η κατάληψη της Τριπολιτσάς τον Σεπτέμβριο του 1821 παγίωσε την επανάσταση και ανέδειξε τη στρατηγική ιδιοφυΐα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.

Οι επιτυχίες των επαναστατημένων Ελλήνων συνεχίστηκαν στα Δερβενάκια, τη Γραβιά με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, αλλά και στη θάλασσα, όπου διακρίθηκαν ναυμάχοι του επιπέδου ενός Κωνσταντίνου Κανάρη κι ενός Ανδρέα Μιαούλη.

Η αδυναμία των Οθωμανών Τούρκων να καταστείλουν την Επανάσταση οδήγησε στην εμφάνιση των Αιγυπτίων του Ιμπραήμ, που αποτέλεσε τη μεγαλύτερη απειλή για την Επανάσταση, σε συνδυασμό με τις εμφύλιες διαμάχες που είχαν ξεσπάσει μεταξύ των Ελλήνων. Η πτώση του Μεσολογγίου τον Απρίλιο 1826 αναζωπύρωσε το κίνημα των φιλελλήνων στην Ευρώπη και ο ελληνικός ξεσηκωμός έλαβε διεθνείς διαστάσεις.

Η συνδρομή των Μεγάλων Δυνάμεων στην απελευθέρωση υπήρξε καθοριστική, ιδιαίτερα με τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου, τον Οκτώβριο του 1827. Οι Έλληνες εξακολουθούσαν να μάχονται ηρωικά έως την τελευταία μεγάλη μάχη του Αγώνα στην Πέτρα της Βοιωτίας, τον Σεπτέμβριο του 1829.Την περίοδο αυτή αναδείχθηκαν οι στρατηγικές ικανότητες του Γεωργίου Καραϊσκάκη, ιδιαίτερα στις Μάχες της Αράχωβας και σε περιοχές της Αττικής.

Στο μεταξύ, η άφιξη του Ιωάννη Καποδίστρια στην Ελλάδα στις αρχές του 1828 και η αναγόρευσή του από την εθνοσυνέλευση σε Κυβερνήτη της Ελλάδας σηματοδότησαν την νέα σελίδα της ιστορίας, που πλέον είχε χρωμα γαλανο.

Ο Εύξεινος Πόντος αποτέλεσε τη μεγαλύτερη ακτογραμμή της ελληνικής γεωγραφικής επέκτασης από το 900 έως το 500 π.Χ. Υπήρξε το διακύβευμα τριών αυτοκρατοριών τον 19ο αιώνα, το μείζον πέρασμα από την Ασία προς δυσμάς, το «κλειδί» της συνέχειας της Ευρασίας και η μόνη θάλασσα που μέχρι το 5.000 π.Χ. περιβαλλόταν από περιοχές γεωργίας και εξημέρωσης ζώων. Μέσω της Μαύρης Θάλασσας τον 14ο αιώνα η μαύρη πανώλη πέρασε στην Ευρώπη, που απώλεσε στην πανδημία σχεδόν το 1/3 του πληθυσμού της.

Τη γεωγραφική σημασία του Εύξεινου Πόντου διαχρονικά, όπως αποδεικνύεται μέσα από τους ιστορικούς χάρτες, γεγονότα, συγκρούσεις και πολέμους ανέλυσε ο ομότιμος καθηγητής Ανωτέρας Γεωδαισίας και Χαρτογραφίας του ΑΠΘ και επίτιμος εταίρος της Διεθνούς Χαρτογραφικής Ένωσης, Ευάγγελος Λιβιεράτος, σε διάλεξη στο πλαίσιο διαδικτυακής εκδήλωσης που οργάνωσε η Εύξεινος Λέσχη Θεσσαλονίκης. Προβάλλοντας σπάνιους ιστορικούς χάρτες, που τοποθετούν τον Εύξεινο Πόντο ως το κέντρο των συστημάτων της Ευρασίας - του ευρωμεσογειακού, του ρωσικού, του τουρκόφωνου κεντροασιατικού και του αραβοπερσικού- ο καθηγητής μίλησε για τις ζώνες τριβής στα όρια των συστημάτων -ανατολική Μεσόγειος και Ερυθρά θάλασσα, Καυκασία και θάλασσα του Κόλπου- που ακόμη και σήμερα καθορίζουν σύνθετους γεωπολιτικούς συσχετισμούς στην περιοχή.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα που μαρτυρά τη διαρκή ανά τους αιώνες γεωπολιτική σημασία της περιοχής αποτελεί ένας χάρτης τύπου Orbis Terrarum του 4ου αιώνα, από τους πρώτους που απεικονίζουν την τότε γνωστή οικουμένη του μεσαιωνικού κόσμου. Κατά τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους η Γη απεικονίζεται επίπεδη, με την Ευρώπη, την Αφρική και την Ασία. Οι τρεις ήπειροι χωρίζονται από ευθύγραμμες θαλάσσιες ζώνες σε σχήμα «Τ».

Το θαλάσσιο κατά Ανατολή-Δύση σκέλος του «Τ», η Μεσόγειος, χωρίζει την Ευρώπη από την Αφρική και το σκέλος Βορρά-Νότου του χωρίζει την Ασία από την Ευρώπη.«Οι τρεις ήπειροι χωρίζονταν από τρεις θάλασσες, τη Μεσόγειο, τον Εύξεινο Πόντο και την Ερυθρά θάλασσα. Αυτές ήταν οι τρεις θάλασσες που όριζαν την οικουμένη κατά τον Μεσαίωνα στη γνώση των ανθρώπων», ανέφερε ο καθηγητής, επισημαίνοντας πως «αυτό το σχήμα το έχουμε ακόμα και επηρεάζει τη γεωπολιτική» και «αν βάλουμε τον χάρτη με το Τ -με κέντρο στα Ιεροσόλυμα - και τον προσαρμόσουμε στο σημείο των τριών θαλασσών βλέπουμε πως το κλειδί για να περάσει κανείς από την Ασία στην Ευρώπη και την Αφρική είναι οι τρεις θάλασσες και για αυτά συζητάμε ακόμη και σήμερα...». Εξήγησε δε πως «στη συνεχή γεωγραφία της Ευρασίας το ανάγλυφο της περιοχής ήταν αυτό που καθόρισε τις μεγάλες μετακινήσεις από τις στέπες, τις ερήμους και τα υψίπεδα προς την Ευρώπη και ο Εύξεινος Πόντος ήταν το κλειδί σε αυτή τη μετακίνηση, ενώ δε διευκόλυνε αντίστοιχη μετακίνηση από την Ευρώπη προς την Ασία». Σημαντικό ρόλο σε αυτό είχαν τα ποτάμια και οι ορεινοί όγκοι, καθώς το ανάγλυφο δυσκόλευε την κινητικότητα.

Αλλά και στους ναυτικούς χάρτες της Αναγέννησης ο Εύξεινος Πόντος απεικονίζεται κυρίαρχος και μεγαλοπρεπής.«Στον πορταλάνο χάρτη του Γεωργίου Σιδέρη, χαρτογράφου στην Βενετία το δεύτερο μισό του 16ου αιώνα, βλέπουμε τον Εύξεινο Πόντο να έχει έκταση όσο η μισή Μεσόγειος Θάλασσα. Τόση σημασία είχε την εποχή εκείνη», παρατήρησε ο κ. Λιβιεράτος για να συνοψίσει:«Ο Εύξεινος Πόντος είναι η μόνη θάλασσα που μέχρι το 5000 π.Χ όλη της η ακτογραμμή είχε γεωργία και οικόσιτα ζώα και αυτό δε συμβαίνει ούτε στη Μεσόγειο, ούτε στη Ερυθρά Θάλασσα ή την Κασπία. Στο τέλος του 3ου αιώνα οι μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών έγιναν από τη βόρεια ακτή του Πόντου στη νότια. Αν πάρουμε έναν χάρτη της ελληνικής επέκτασης στη Μεσόγειο στην ευρύτερη περιοχή, η ακτογραμμή του Εύξεινου Πόντου είναι η μεγαλύτερη του ελληνικού εποικισμού. Δεν έχουμε μεγαλύτερη, ακόμη και η μητροπολιτική Ελλάδα, η ακτογραμμή του Αιγαίου, είναι μικρότερη από ό,τι η ελληνική ακτογραμμή του Πόντου.

Ίσως λιγότερο γνωστό είναι πως ο Εύξεινος Πόντος έχει τη διεθνή θεώρηση από τον Διεθνή Οργανισμό Ναυτιλίας ότι είναι ατλαντική θάλασσα, ότι ανήκει στον Ατλαντικό Ωκεανό ως θάλασσα.«Αυτό αντανακλά και τη σημερινή ατλαντική σημασία του Ευξείνου Πόντου», είπε ο κ.Λιβιεράτος υπενθυμίζοντας ότι ο σημερινός αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μίρτσεα Τζοάνα είναι Ρουμάνος.

«Με τους χάρτες καταλαβαίνουμε καλύτερα το τι συμβαίνει στον κόσμο. Γεωπολιτική είναι ο ρόλος της γεωγραφίας στη διεθνή πολιτική, στα πολιτικά συστήματα και στις σχέσεις των υπερδυνάμεων με τον γεωγραφικό χώρο. Στη γεωπολιτική εμπλέκονται οι συγκρούσεις οι οποίες υπάρχουν μεταξύ διαφόρων γεωγραφικών χώρων -πλέον δεν αρκεί να τα βλέπουμε ως κράτη, αλλά ως γεωγραφικές ενότητες που τους συνδέει κάτι κοινό όπως ή γλώσσα, η ιστορία, η θρησκεία, το εμπόριο κλπ- και η στρατηγική που ακολουθούν», εξήγησε ο καθηγητής, παραπέμποντας στις διεθνείς γεωπολιτικές εξελίξεις που φέρνουν ξανά στο προσκήνιο την έννοια του ατλαντισμού.

ΠΗΓΗ