Πολεμική αναμέτρηση μεταξύ των 3.000 Οθωμανών Τούρκων του Ομέρ Πασά και 600 Ελλήνων υπό τον Γιάννη Γκούρα, στην πεδιάδα του Μαραθώνα, εκεί όπου ο Μιλτιάδης είχε νικήσει τον στρατό των Περσών το 490 π.Χ. Η δεύτερη μάχη του Μαραθώνα έγινε στις 5 Ιουλίου 1824 και έληξε, όπως και η πρώτη, με επικράτηση των ελληνικών όπλων.

Τον Ιούνιο του 1824 ο πασάς της Καρύστου Ομέρ έλαβε εντολή να στραφεί κατά της Αττικής, σε μια εποχή που οι Έλληνες σπαράζονταν από εμφύλιες έριδες. Την ίδια περίοδο (24 Ιουνίου 1824), ο πρόεδρος του Εκτελεστικού, Γεώργιος Κουντουριώτης, όρισε φρούραρχο της Ακρόπολης τον δυναμικό οπλαρχηγό Γιάννη Γκούρα.

Πράγματι, στις αρχές Ιουλίου ο Ομέρ Πασάς αποβιβάστηκε στον Ωρωπό με 3.000 άνδρες (εκ των οποίων οι 2.000 γενίτσαροι), πυροβολικό και ιππικό. Αφού λεηλάτησε τη γύρω περιοχή, κατευθύνθηκε προς την Αθήνα. Μόλις πληροφορήθηκε το γεγονός ο Γκούρας συγκρότησε σώμα από 600 άνδρες, με τη συμμετοχή των χιλιάρχων Μαμούρη, Ρούκη και Πρεβεζιάνου και αποφάσισε να αναχαιτίσει τους Οθωμανούς στον Μαραθώνα. Στις 3 Ιουλίου 1824 κατέλαβε τον λοφίσκο (τύμβο) της πεδιάδας του Μαραθώνα με το παλαιό τείχος, απ’ όπου θα διάβαινε αναγκαστικά ο Ομέρ με τον στρατό του.

Οι πρώτες αψιμαχίες μεταξύ των δύο αντιπάλων έγιναν στις 5 Ιουλίου 1824. Πρώτα το πυροβολικό του Ομέρ άρχισε να βάλει κατά των ελληνικών θέσεων και στη συνέχεια ανέλαβαν δράση οι γενίτσαροι με το ιππικό, οι οποίοι αποκρούσθηκαν με σημαντικές απώλειες. Ο αγώνας εξελισσόταν αμφίρροπος και ο Γκούρας προσπαθούσε να ανεβάσει το ηθικό των στρατιωτών του, θυμίζοντάς τους τον άθλο των Αθηναίων κατά τον Περσών στον ίδιο χώρο πριν από 2.000 χρόνια.

Τότε, ως από μηχανής θεός, εμφανίσθηκε στο πεδίο της μάχης ο στρατηγός Διονύσιος Ευμορφόπουλος, προερχόμενος από την Κόρινθο. Είχε μάθει για την απόβαση των Τούρκων στην Αττική και έσπευσε με τους άνδρες του να βοηθήσει. Η απρόσμενη ενίσχυση αναπτέρωσε το ηθικό των Ελλήνων. Ο Γκούρας «σάλπισε» την αντεπίθεση και με την καθοριστική συνεισφορά των ανδρών του χιλίαρχου Γιάννη Ρούκη αιφνιδίασαν τους αντιπάλους τους και τους έτρεψαν σε φυγή. Οι Τούρκοι άφησαν στο πεδίο της μάχης 260 νεκρούς, τον αρχηγό των γενιτσάρων Ιμπραήμ, καθώς και πλούσια λάφυρα, όπλα και δύο σημαίες.

Μετά τη μάχη, ο Γκούρας, μιμούμενος το βάρβαρο επινίκιο τουρκικό έθιμο, έκοψε τριάντα κεφάλια από τους Τούρκους πεσόντες και τα απέστειλε στην Αθήνα μαζί με τις δύο πολεμικές σημαίες, εν είδει θριάμβου. Παράλληλα, με επιστολή του προς τους δημογέροντες των Αθηνών χαρακτήρισε τη νίκη του ανώτερη σε ηρωισμό από εκείνη της Γραβιάς (8 Μαΐου 1821), γιατί «ενίκησαν εκεί όπου ενίκησε πάλαι ποτέ και ο Μιλτιάδης».

Ο Ομέρ Πασάς, μετά την ήττα του, υποχώρησε με τον στρατό του στο Καπανδρίτι, ενώ ο Γκούρας με τον Ευμορφόπουλο επέστρεψαν στην Αθήνα για να ετοιμάσουν την άμυνα της πόλης. Ο Οθωμανός πολέμαρχος θα επιχειρούσε να καταλάβει την Αθήνα για δεύτερη φορά στις αρχές Αυγούστου του 1824.

ΠΗΓΗ

Η Άλωση της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους (29 Μαΐου 1453), βρήκε την Αθήνα υπό την κυριαρχία των Φράγκων και φόρου υποτελή στον Σουλτάνο. Η άλλοτε κραταιά πόλη ήταν πρωτεύουσα του Δουκάτου των Αθηνών, με επικεφαλής των νεαρό Φλωρεντίνο Φράγκο Ατζαγιώλη (Francesco Acciaiuoli), τον οποίο επιτρόπευε η φιλόδοξη μητέρα του Κιάρα Τζώρτζη (Chiara Zorzi).

Η Τζώρτζη με σουλτανική έγκριση σφετερίστηκε την εξουσία έως το 1455, οπότε ο Μωάμεθ Β’ διέταξε την απομάκρυνσή της από την Αθήνα μαζί με τον βενετσιάνο σύζυγό της Βαρθολομαίο Κονταρίνη (Bartolomeo Contarini). Ο Φράγκος επανήλθε στην εξουσία, φυλάκισε τη μητέρα του στα Μέγαρα και αργότερα τη φόνευσε.

Η αποτρόπαια πράξη του έδωσε το πρόσχημα στον Μωάμεθ να καταλύσει το Δουκάτο των Αθηνών, που περιλάμβανε χοντρικά τη σημερινή Αττική. Ο Τουραχάνογλου Ομέρ Μπέης με διαταγή του Πορθητή κινήθηκε εναντίον της Αθήνας και στις 4 Ιουνίου του 1456 την κατέλαβε, εκτός από την Ακρόπολη, την οποία υπεράσπισε απεγνωσμένα ο νεαρός Ατζαγιώλης. Όμως, τον Ιούλιο του 1458 αναγκάστηκε να παραδοθεί και να καταφύγει στη Θήβα.

Οι κάτοικοι της Αθήνας, που είχαν δεινοπαθήσει επί δύο αιώνες από την πολιτική, οικονομική και θρησκευτική καταπίεση των Φράγκων, δέχθηκαν με ανακούφιση στην αρχή τον νέο δυνάστη, που υποσχόταν παροχή πολιτικών και εκκλησιαστικών προνομίων στον ελληνορθόδοξο πληθυσμό της πόλης.

Τον Αύγουστο του 1458, επιστρέφοντας από την Πελοπόννησο, ο Μωάμεθ επισκέφθηκε για τέσσερις μέρες την Αθήνα. Αρχικά παρέλαβε τα κλειδιά της πόλης από τον ηγούμενο της Μονής Καισαριανής και στη συνέχεια ο αρχαιολάτρης σουλτάνος, σύμφωνα με τον ιστορικό Κριτόβουλο, ανέβηκε στην Ακρόπολη, όπου θαύμασε τα αρχαία μνημεία και έδωσε εντολή να γίνει τζαμί.

Ο Μωάμεθ, επηρεασμένος από το παλαιό μεγαλείο της Αθήνας, φέρθηκε με ευμένεια προς τους κατοίκους της, τους παραχώρησε προνόμια κι έκανε δεκτά αιτήματά τους. Ένα από τα πρώτα μέτρα που έλαβε η οθωμανική διοίκηση ήταν η απομάκρυνση του λατίνου αρχιεπισκόπου Νικολάου Πρόθυμου και η προοδευτική εκδίωξη των φράγκικων οικογενειών της Αθήνας.

Με την άλωση της Ακρόπολης τον Ιούλιο του 1458, η Αθήνα πέρασε στη σκοτεινή εποχή της Τουρκοκρατίας. Απελευθερώθηκε στις 31 Μαΐου του 1833 και στις 18 Σεπτεμβρίου του 1834 ανακηρύχτηκε πρωτεύουσα της ελεύθερης Ελλάδος.

ΠΗΓΗ